Duurzaam ondernemen in de horeca: zo verklein je je ecologische voetafdruk

De horeca heeft een enorme invloed op onze planeet. Van energieverbruik en voedseltransport tot afvalstromen: elke keuze in een restaurant of café laat sporen na. Gelukkig groeit het bewustzijn in de sector en zetten steeds meer ondernemers stappen om hun ecologische voetafdruk te verminderen.

Of je nu een café, brasserie of fine dining restaurant runt: kleine veranderingen kunnen een groot verschil maken. In dit artikel ontdek je waar de grootste milieu-impact zit, en hoe je die als horecaondernemer concreet kunt verkleinen.

De ecologische voetafdruk van horeca: waar zit de impact?

Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) is de wereldwijde voedselproductie verantwoordelijk voor bijna een derde van alle broeikasgasemissies. De horeca maakt hier indirect deel van uit via de ingrediënten die ze inkoopt, de energie die ze verbruikt en het afval dat ze produceert.

De grootste impactfactoren voor restaurants en cafés zijn:

• Voedselproductie en transport: Het telen, verwerken en vervoeren van voeding zorgt voor CO₂-uitstoot, waterverbruik en bodemuitputting.

• Energieverbruik: Keukenapparatuur, koeling en verwarming maken horecazaken tot grootverbruikers van energie.

• Afval en verspilling: In Europa belandt bijna 20% van al het voedsel bij het afval, goed voor meer dan 58 miljoen ton per jaar, ofwel 130 kg per inwoner van de EU.

Gelukkig groeit de ambitie in de sector. Uit onderzoek van Lightspeed blijkt dat Belgische horecaondernemers volop inzetten op duurzaamheid: 57% investeert in energiezuinige apparatuur, 51% in waterbesparende voorzieningen en 47% in afvalscheiding. Daarnaast koopt bijna de helft (48%) regionaal in en kiest 45% voor plasticvrije alternatieven.

Van menu tot leverancier: duurzame keuzes maken

Een van de meest zichtbare manieren om je ecologische voetafdruk te verminderen is via je menukaart.

Seizoensgebonden en lokale producten zijn de basis van een duurzamer aanbod. Ze hoeven minder ver te reizen en passen beter bij de natuurlijke beschikbaarheid. De beweging van “farm-to-table” (van boer tot bord) is inmiddels ook in België en Nederland breed ingeburgerd. Denk aan lokale initiatieven zoals Boeren & Buren, waar restaurants rechtstreeks inkopen bij producenten in de buurt.

Daarnaast groeit het belang van plantaardige gerechten. Uit onderzoek blijkt dat wanneer we verschuiven naar een voedingspatroon waarin ongeveer 60% van de eiwitten plantaardig is, de milieu-impact van onze voedselconsumptie met circa 25% kan dalen. Door bijvoorbeeld één dag per week volledig vegetarisch te koken of kleinere porties vlees te serveren, kun je de milieu-impact aanzienlijk verkleinen zonder je concept te verliezen.

Ook de keuze van leveranciers speelt een rol. Kies partners die transparant zijn over herkomst, verpakkingen en energiegebruik. Labels als Biogarantie en SKAL helpen je om duurzame producenten te herkennen.

Minder verspilling, meer efficiëntie

Volgens cijfers van de Europese Commissie werd er in België in 2021 meer dan 250 kilogram voedsel per inwoner verspild, waarvan de horeca- en cateringsector goed is voor ongeveer 9% van het totale volume binnen de Europese Unie.

Een slimme manier om verspilling te beperken is door digitale tools te gebruiken. Met een kassasysteem met tools en integraties voor voorraadbeheer zoals Lightspeed Restaurant kun je precies bijhouden wat er in en uit gaat, bestellingen optimaliseren en trends in je verkoopdata herkennen. Zo bestel je nooit te veel en verklein je verspilling aanzienlijk.

Overweeg ook creatieve oplossingen:

• Hergebruik reststromen in nieuwe gerechten (denk aan groentesoep van snijresten).

• Werk met een “zero-waste”-menu waarbij alles van een product benut wordt.

• Werk samen met initiatieven zoals Too Good To Go en Olio, die overtollige voeding herbestemmen.

Energie besparen zonder in te boeten op comfort

Restaurants gebruiken ongeveer vijf tot zeven keer zoveel energie per vierkante meter als andere commerciële gebouwen.

Kleine aanpassingen kunnen grote effecten hebben:

• Vervang oude keukenapparatuur door energiezuinige (A+++)-varianten.

• Gebruik LED-verlichting en automatische schakelaars.

• Installeer een slimme thermostaat en onderhoud je koelinstallaties regelmatig.

• Kies groene stroom of installeer zonnepanelen als dat mogelijk is.

In België kunnen ondernemers gebruikmaken van de energiepremies of de Ecologiepremie. In Nederland zijn er fiscale voordelen via de Energie-investeringsaftrek (EIA).

Weg met wegwerpplastic

Sinds 2021 geldt in de EU een verbod op wegwerpplastic voor rietjes, bestek en borden. Toch blijft de uitdaging groot, vooral bij take-away en delivery. Door herbruikbare verpakkingen aan te bieden of klanten korting te geven als ze eigen bekers of boxen meebrengen, verklein je zowel afval als kosten.

Overweeg milieuvriendelijke alternatieven zoals biologisch afbreekbare PLA-verpakkingen of gerecycleerd karton. Sommige steden experimenteren met herbruikbare circulaire bekersystemen voor horeca en evenementen.

Meer info vind je bij OVAM en Circulair Nederland.

Duurzaam personeel en communicatie

Duurzaamheid begint bij mensen. Betrek je personeel bij je duurzaamheidsdoelen: van het juist scheiden van afval tot het verminderen van voedselverspilling. Creëer interne “green ambassadors” die nieuwe ideeën lanceren of klanten informeren over duurzame keuzes op het menu.

Communiceer helder naar je gasten. Transparantie over herkomst, seizoen en lokale leveranciers creëert betrokkenheid en waardering. Consumenten zijn steeds vaker bereid om iets meer te betalen: bijna de helft van de restaurantbezoekers betalen graag extra voor gerechten die duurzaam zijn bereid.

De toekomst van duurzaam ondernemen in de horeca

De horeca verandert snel. Van circulaire initiatieven tot energieneutrale keukens: duurzaamheid is geen trend meer, maar een must. Ondernemers die nu investeren in een lagere ecologische voetafdruk, zijn beter bestand tegen stijgende energieprijzen, strengere regelgeving én veranderende consumentverwachtingen.

Wil je je impact verder verkleinen? Start met één stap — minder verspilling, meer lokale producten of energiezuinige apparatuur — en bouw van daaruit verder. Zo maak je niet alleen je zaak groener, maar ook toekomstbestendiger. Met slimme technologie, zoals de kassasystemen en analysetools van Lightspeed, kun je bovendien je energie- en voedselverbruik nauwkeurig monitoren en zo je ecologische voetafdruk verder verkleinen. Meer weten? Maak een afspraak met onze experts, en we vertellen je er graag meer over!